Page 21 - Turk Savunma ve Havacilik Sanayi

Turkish aviation industry was set in motion with the establishment of Tayyare ve Motor
Türk AŞ (TamTAŞ) in 1926. The facilities of TamTAŞ in Kayseri started production in 1928
and until 1939, a total of 112 aircraft –15 German Junkers A-20s, 15 US Hawk fighters, 10
US Fledging trainers, 15 German Gotha liaison aircraft –were produced. After completion
of the maintenance of the aircraft in the inventory of the Turkish Air Force Command,
TamTAŞ suspended aircraft production in 1939. Meanwhile, 24 Nu. 37 aircraft and many
gliders were produced in the aircraft facility founded by entrepreneur Nuri DEMİRAĞ in
İstanbul in 1936 but this private firm was out of operation in 1943.

Türkiye’nin ilk ve en büyük özel sektör savunma sanayi fabrikasının temelleri 1925 yılında Şakir
Zümre tarafından İstanbul Haliç’te ve tamamı yerli sermaye ile atılmıştır. Türk havacılık sanayii
faaliyetleri 1926 yılında Tayyare ve Motor Türk A.Ş.(TamTAŞ)’nin kuruluşu ile başlamıştır. 1930’lu
yıllarda İstanbul’da Nuri Killigil tesisleri (Tabanca, Havan ve Mühimmat Üretim Tesisleri) de yine
dönemin savunma sanayii alanında ilk özel firmaları arasında onumlanmıştır. 1940 yılında Nuri
Demirağ uçak fabrikası tarafından NUD-36 eğitim uçağı 24 adet imal edilmiş, 1944 yılında ise NUD-
38 altı (6) kişilik yolcu uçağı üretilmiştir.

Türk Hava Kurumu tarafından 1941 yılında
Ankara’da kurulan uçak fabrikası ise havacılık
sanayiinde ilk büyük girişim olarak kabul
edilmektedir. 1944 yılında üretime başlayan
The first major initiative in the aviation fabrikada çok sayıda eğitim uçağı, nakliye
industry was the formation of an aircraft uçağı ve planör üretimi gerçekleştirilmiştir.
facility by Turkish Aviation Association 1945 yılında da yine Ankara’da ilk uçak motoru
in Ankara in 1941. Starting production in fabrikası kurulmuştur.
1944, this facility manufactured 80 Miles
Magister trainer aircraft, two-engine Cumhuriyet döneminde milli bir savunma
sanayiinin
yönelik
hedefine
tesisi
ambulance aircraft THK-10 light transport gerçekleştirilen girişimlere rağmen, İkinci
aircraft, 60 Ugur two-seater trainer Dünya Savaşı ve sonrasında İngiltere ve
aircraft and various types of gliders. The Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından
first aircraft engine facility was set up in sağlanan hibe ve yardımlar ile Türkiye’nin Kuzey
Ankara, in 1945 and started production Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) girişiyle
in 1948. Several other facilities were artış gösteren askeri yardımlar, henüz kuruluş
aşamasında bulunan savunma sanayiinin
founded in Malatya between 1942-43 in gelişmesini durdurmuştur.
order to repair and maintain the aircraft
procured from the United Kingdom during Bu kapsamda, 1941–1944 döneminde Ödünç
World War 2. Verme ve Kiralama (Lend and Lease) Kanunu
çerçevesinde ABD tarafından Türkiye’ye 95
milyon dolarlık savaş malzemesi verilmiş, ayrıca
1945 yılında Türkiye ve ABD arasında yapılan
Askeri Yardım Antlaşması ile İkinci Dünya
Savaşı sırasında sağlanacak askeri yardım bir
anlaşma ile taahhüt altına alınmıştır.

www.time-medya.com 21