Page 99 - Güçlü Ekonomi

Türkiye'nin ilke ve en büyük özel sektör Savaş sonrası dönemde ise Truman Doktrini
savunma sanayi fabrikasının temelleri 1925 ve Marshall Planı çerçevesinde ABD tarafından
yılında Şakir Zümre tarafından tamamı yerli sağlanan yardımlar ile, bir yandan Türk
sermaye ile İstanbul Haliç'te atılmıştır. ordusunu modern silahlarla donatarak
Türkiye’nin savunma gücünü arttırmak, diğer
Cumhuriyet döneminde savunma sanayii, yandan ise askeri harcamaların ekonomi
topyekûn sanayileşme ve kalkınma hareketinin üzerinde yarattığı olumsuz etkinin azaltılması
önemli bir parçası olarak kabul edilmiş ve amaçlanmıştır.
bu doğrultuda, ilk planlı dönemde savunma
sanayiinin devlet eli ve yönlendirmesiyle Sonuç olarak sağlanan yardımlar, Sovyet
geliştirilmesi öngörülmüştür. Karşılaşılan tüm tehdidi karşısında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin
iktisadi ve teknolojik olumsuzluklara rağmen, caydırıcı gücünün artırılmasına önemli ölçüde
Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulusal savunma katkı sağlamış, fakat ABD’den gönderilen
sanayiimizin temelini oluşturacak nitelikte malzemelere bir bedel ödenmemesine rağmen
bazı yatırımlar yapılmış, başta Askeri bu malzemelerin bakımı için her yıl
Fabrikalar Genel Müdürlüğü’nün bütçede ayrılan 400 milyon TL’lik
kuruluşu olmak üzere, kaynak, savunma harcamalarının
özellikle silah-mühimmat ekonomi üzerinde yarattığı
ve havacılık sektörlerinde olumsuz etkiyi artırmıştır.
önemli girişimlerde
bulunulmuştur. Bu ortamda, 1920’li
ve 1930’lu yıllarda
1940 yılında Nuri büyük fedakarlıklar
Demirağ uçak fabrikası pahasına elde edilen
tarafından NUD36 savunma sanayii
eğitim uçağı 24 adet imal imkan ve kabiliyetleri
edilmiş, 1944 yılında ise kaybedilmeye başlanmış,
NUD-38 altı (6) kişilik yolcu Silahlı Kuvvetlerin yurt
uçağı üretilmiştir. içi siparişleri azalmış ve bu
nedenlerle askeri fabrikalar
Cumhuriyet döneminde milli bir verimliliklerini yitirerek Milli
savunma sanayiinin tesisi hedefi Bütçeye önemli bir yük olmuşlardır.
istikametinde gerçekleştirilen girişimlere Tüm bu sebeplerle askeri fabrikalar, 15
rağmen, İkinci Dünya Savaşında ve sonrasında Mart 1950 yılında çıkarılan 5591 sayılı yasa
İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Kamu İktisadi Devlet Teşekkülü şeklinde
tarafından sağlanan hibe ve yardımlar ile kurulan Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu
Türkiye’nin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (MKEK) Genel Müdürlüğü bünyesine alınmıştır.
(NATO) girişiyle artış gösteren askeri yardımlar, Örneğin, THK-5A hafif nakliye uçağı üretimi
henüz kuruluş aşamasında bulunan savunma gerçekleştirerek, söz konusu uçağın ambülans
sanayiinin gelişmesini durdurmuştur. versiyonunu Danimarka’ya ihraç eden Türk
Hava Kurumu (THK) uçak fabrikası MKEK’ye
Bu kapsamda, 1941–1944 döneminde Ödünç devredilmiş, ancak söz konusu fabrika 1968
Verme ve Kiralama (Lend and Lease) Kanunu yılında tekstil fabrikasına dönüştürülmüştür.
çerçevesinde ABD tarafından Türkiye’ye 95
milyon dolarlık savaş malzemesi verilmiş, ayrıca Askeri fabrikalar, 15 Mart 1950 yılında çıkarılan
1945 yılında Türkiye ve ABD arasında yapılan 5591 sayılı yasa ile Kamu İktisadi Devlet
Askeri Yardım Antlaşması ile İkinci Dünya Savaşı Teşekkülü şeklinde kurulan Makine ve Kimya
sırasında sağlanacak askeri yardım bir anlaşma Endüstrisi Kurumu (MKEK) Genel Müdürlüğü
ile taahhüt altına alınmıştır. bünyesine alınmıştır.

www.time-medya.com 99