Page 34 - Turk Savunma ve Havacilik Sanayi

Savunma Sanayii ve Havacılık Sektörü Genel Görünümü
22
Büyüme Aşaması Zaman Savunma Sanayii ve Havacılık Sektörüne Genel Bakış
Sektörün Geçmişi ve Gelişimi (1/2)
Çizelgesi

1923 ve • Türk savunma sanayii kökleri Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanmaktadır. Osmanlı döneminde
öncesi top ve savaş gemileri gibi temel savaş araçları yerli kaynaklarla üretilmiştir.
• Tophane-i Hümayun Osmanlı silah sanayisinin temelini oluşturmuştur.

• 1921’de Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

1923-1950 • 1924'te Ankara'da hafif silah ve top tamir atölyeleri ile fişek fabrikaları ve Gölcük Tersanesi Yavuz
zırhlısının bakımı için kurulmuştur.
• 1925'te Şakir Zümre tarafından Türkiye'nin ilk özel sektör savunma sanayii fabrikası kurulmuştur.
• 1926'da TamTAŞ ile Türk havacılık sanayii faaliyetleri başlamıştır.
• Yenilenebilir Enerji Kanununda
• 1940'ta Nuri Demirağ uçak fabrikası NUD-36 eğitim uçağı ve 1944'te NUD-38 altı kişilik yolcu uçağı
Değişiklik
üretilmiştir.
• Lisanssız Elektrik Üretiminin
• 1941'de Türk havacılık sanayiinde önemli bir girişimi olarak kabul edilen uçak fabrikası Ankara’da Türk
Başlaması
Hava Kurumu tarafından kurulmuştur.
• 1944'te üretime başlayan fabrikada, eğitim uçakları, nakliye uçakları ve planörler üretilmiştir.
• 1945'te Ankara'da ilk uçak motoru fabrikası kurulmuştur.
• • Yeni Elektrik Piyasası Kanunu
Savaş sonrası dönemde ABD, Truman Doktrini ve Marshall Planı kapsamında Türkiye’ye sağladığı
yardımlar ile orduyu silahlarla donatarak savunma gücünü artırmak hedeflenmiştir.
• Dağıtım Bölgelerinin
1952 yılında Türkiye NATO’ya üye olmuştur.
• Özelleştirilmesi Sürecinin
Tamamlanması
• • İlk YEKA İhale İlanı
Askeri fabrikaların verimliliği azalması sebebi ile MKE Genel Müdürlüğü'ne dahil edilmiştir.
1950-1974 • • Linyit Santralleri için Elektrik
1954'te MSB bünyesinde Ar-Ge Daire Başkanlığı kurulmuş, savunma sanayii geliştirilmesi teşvik
Alımı Garantisi
edilmiştir.
• İkinci ve Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planlarında mili savunma harcamalarına daha çok
odaklanılmıştır.
1974 Kıbrıs bunalımı sırasında savunma teçhizatının ulusal çıkarlar doğrultusunda kullanılması
• • İlk RES ve GES YEKA İhalelerinin
gerekliliği ortaya çıkmıştır. Fakat ABD ve diğer müttefik ülkelerin engelleri ile dış bağımlılık artmıştır.
Tamamlanması
1974-1985 • Federal Almanya'dan alınan lisanslarla MKE'de G-3 ve MG-3 tüfekleri üretilmiştir.
• Kıbrıs Barış Harekatı sonrası ambargo nedeniyle Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Güçlendirme
Vakıfları kurulmuştur.
• Bu vakıflar, ASELSAN, HAVELSAN, ASPİLSAN gibi devlet sermayesine dayalı yatırımlar
yürütmüştür.
• 1974-1983 arasında HEMA Dişli, Asil Çelik, Barış Elektrik, İşbir Elektrik, ASMAŞ, Yüksek Teknoloji
gibi şirketler kurulmuştur.
• 1983'te Savunma Donatım İşletmeleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
• 1984'te TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş., Aksa Makina Sanayi A.Ş. ve ETA Elektronik Tasarım
Sanayi A.Ş. faaliyete geçmiştir.
• 1985 ‘te Türkiye'nin kendi savunma teçhizatını üretme amacını benimseyen Savunma Sanayii
Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (SAGEB) kurulmuştur ve daha sonra ismi Savunma
Sanayii Müsteşarlığı (SSM) olarak yeniden yapılandırılmıştır.Temel politika, yerli sanayi altyapısından
yararlanmayı, ileri teknolojiyi teşvik etmeyi, yabancı teknoloji ve sermaye iş birliği sağlamayı, Ar-Ge
1985-2006 • Mini YEKA GES-3 yarışması ilanının
faaliyetlerini teşvik etmeyi içermektedir.
1997’de Birleşik Arap Emirlikleri’ne 133 adet ZMA ihracatı gerçekleşmiştir.
• yayımlanması
• 1998'de Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları, Türkiye'nin savunma sanayii politikasını
belirlemiş ve uluslararası iş birliğini desteklemiştir.
• 2000 yılında Malezya ile 300 adetlik ZMA ihracatı anlaşması imzalanmıştır.
• Bu dönemde TUSAŞ Motor Sanayii, MAN Kamyon ve Otobüs Sanayii, STFA Savronik Elektronik,
ROKETSAN, FNSS, HAVELSAN, STM, ve diğer birçok şirket savunma sanayiine katkı sağlamıştır.
• Ayrıca Suudi Arabistan ile yapılan anlaşma dolayısıyla askeri imalat tesislerinden biri işletilmeye
başlanmıştır.
• Türkiye’deki ilk 6x6 ve 8x8 lastik tekerlekli araç çalışmaları başlamıştır.
• TÜBİTAK-MAM işbirliği ile Türkiye’deki ilk hibrid ZMA fizibilite çalışmaları başlamıştır.
Kaynak: SSB, SASAD

34 TÜRK SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYi