Page 19 - Sürdürülebilir Savunma

Türk Hava Kurumu tarafından 1941 yılında
Ankara’da kurulan uçak fabrikası ise havacılık
sanayiinde ilk büyük girişim olarak kabul
edilmektedir. 1944 yılında üretime başlayan
fabrikada çok sayıda eğitim uçağı, nakliye
uçağı ve planör üretimi gerçekleştirilmiştir.
1945 yılında da yine Ankara’da ilk uçak motoru
fabrikası kurulmuştur.
Cumhuriyet döneminde savunma sanayii,
topyekûn sanayileşme ve kalkınma Cumhuriyet döneminde milli bir savunma
hareketinin önemli bir parçası olarak sanayiinin tesisi hedefine yönelik
kabul edilmiş ve bu doğrultuda ilk planlı gerçekleştirilen girişimlere rağmen, İkinci
dönemde savunma sanayiinin devlet eliyle Dünya Savaşı ve sonrasında İngiltere ve
geliştirilmesi öngörülmüştür. Karşılaşılan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından
sağlanan hibe ve yardımlar ile Türkiye’nin Kuzey
tüm iktisadi ve teknolojik olumsuzluklara Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) girişiyle
rağmen, Cumhuriyet’in ilk yıllarında artış gösteren askeri yardımlar, henüz kuruluş
ulusal savunma sanayi bakımından temel aşamasında bulunan savunma sanayiinin
oluşturacak nitelikte bazı yatırımlar gelişmesini durdurmuştur.
yapılmış, başta 1921 yılında Askeri
Fabrikalar Genel Müdürlüğü’nün kuruluşu Bu kapsamda, 1941–1944 döneminde Ödünç
Verme ve Kiralama (Lend and Lease) Kanunu
olmak üzere, özellikle silah-mühimmat ve çerçevesinde ABD tarafından Türkiye’ye 95
havacılık sektörlerinde önemli girişimlerde milyon dolarlık savaş malzemesi verilmiş, ayrıca
bulunulmuştur. 1924 yılında Ankara’da 1945 yılında Türkiye ve ABD arasında yapılan
hafif silah ve top tamir atölyeleriyle fişek Askeri Yardım Antlaşması ile İkinci Dünya
fabrikaları, yine aynı yıl Yavuz zırhlısının Savaşı sırasında sağlanacak askeri yardım bir
bakımı amacıyla Gölcük Tersanesi anlaşma ile taahhüt altına alınmıştır.
kurulmuştur.

Türkiye’nin ilk ve en büyük özel sektör
savunma sanayi fabrikasının temelleri 1925
yılında Şakir Zümre tarafından İstanbul
Haliç’te ve tamamı yerli sermaye ile atılmıştır.
Türk havacılık sanayii faaliyetleri 1926 yılında
Tayyare ve Motor Türk A.Ş.(TamTAŞ)’nin
kuruluşu ile başlamıştır. 1930’lu yıllarda
İstanbul’da Nuri Killigil tesisleri (Tabanca,
Havan ve Mühimmat Üretim Tesisleri) de
yine dönemin savunma sanayii alanında
ilk özel firmaları arasında onumlanmıştır.
1940 yılında Nuri Demirağ uçak fabrikası
tarafından NUD-36 eğitim uçağı 24 adet
imal edilmiş, 1944 yılında ise NUD-38 altı (6)
kişilik yolcu uçağı üretilmiştir.

www.time-medya.com 19