Page 56 - Geleceğin Türkiyesine imza atanlar ...

(1838)- Asakir-i Mansure Defterdarlığı Nezarete dönüştürülerek Maliye Nezareti
kuruldu. Defterdar unvanı Maliye Nazırı haline geldi. İlk Maliye Nazırı Abdurrahman
Nafiz Bey oldu.
(1838)- İngiltere ve diğer Avrupa devletleri ile Balta Limanı Ticaret andlaşması imzalandı.
Ticaret yasakları kaldırıldı. İthalat ve ihracat resimleri düşürüldü. İthalat libere edildi.

TanzimaT – cumhuriyeT dÖnemleri arası mali Tarih
(1299–1324)- Osman Gazi ilk vergi uygulaması olan Pazar Resmini (bac) koydu. “Her
kim pazarda satış yapıp para kazanırsa bunun iki akçasını versin, satamazsa hiçbir şey
vermesin ve bu kuralı kim bozarsa Allah Teala da onun dinini ve dünyasını bozsun”
ifadesi söz konusu “resim”de yer aldı.
(1839)- Sultan Abdülmecit döneminde Tanzimat Fermanı okundu ve şarka dönük
bakışlar garba çevrildi. III.Selim döneminde de Avrupalılarla temaslar kuruldu. Osmanlı
tebaasına eşit düzeyde hak, mal ve yaşam güvencesi verildi. Tanzimat fermanıyla
yapılan ıslahat içerisinde Maliye ile ilgili bölümler büyük önem arz etmekteydi.
(1840)- Mali yılbaşı Mart ayı olarak belirlendi. İltizam usulü kaldırılarak, vergi ve
resimler memurlar eliyle toplanmaya başlandı.
(1840)- Tanzimat reformlarının ve bütçenin finansmanı için Kaime-i Mutebere-i Nakdiye
adıyla ilk kâğıt para tedavüle çıkarıldı.
(1840)- Mevcut hazineler kaldırılarak Devletin tüm gelir ve giderlerinin yer aldığı Maliye
Hazinesi kuruldu. Maliye Nezareti mali idarenin tek sorumlusu haline geldi. Maliye
Nezaretinin uğraşı alanı genişleyince ayrı komisyon ve meclisler kurularak daha etkili
bir yönetim geliştirilmesi hedeflendi.
(1841)- Maliye Nezaretini temsilen mahalli Mülki Amire bağlı Defterdar ve Malmüdürü
görevlendirilmesi uygulamasına geçildi.
(1854)- Kırım savaşı sırasında Osmanlı imparatorluğu ilk dış borçlanmasını yaptı.
(1855)- İlk bütçe nizamnamesi kabul edildi. Bütçe, Tanzimat ile birlikte mali sistemimize
girdi.
(1856)- Islahat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile mali idare alanında kayda değer pek
bir değişim veya yenilik gerçekleşmemiş, gayri müslimlerden alınmakta olan cizye, adı
değiştirilerek askerlik bedeline dönüştürülmüştür.
(1858)- Arazi Kanunnamesi kabul edildi, miri araziye ilişkin esaslar yeniden düzenlenerek
miri arazide ferdi tasarruf esası benimsendi.
(1861)- İstanbul’da merkezde Rüsumat Emaneti (Gümrük İdaresi) kuruldu.
(1862)- Divan-ı Muhasebat, bugünkü adıyla Sayıştay kuruldu. Divan-ı Muhasebat,
Maliye ve Muhakeme dairesi olarak iki daireden oluşmaktaydı.
(1862)- Tütün ve tuz tekeli kuruldu.
(1863)- Batılı anlamda ilk Bütçe Kanunu hazırlandı.
(1863)- İlk emlak ve temettü (gelir) vergileri yürürlüğe konuldu.
(1863)- Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne birimi kuruldu. Hazine ve para nakli
ile ilgili işlemler 1863 yılında kurulan Osmanlı Bankası kanalıyla yürütülmeye başlandı.
(1863)- Memleket sandıkları kurularak tarım ile uğraşanlara düşük faizli krediler
sağlandı.
(1864)- Vilayetler nizamnamesi ile Vilayetlere Defterdar, Sancaklara Muhasebeci,
Kazalara Malmüdürü atandı.
(1866)- İlk Menkul Kıymetler Borsası İstanbul’da kuruldu.
(1875)- Osmanlı İmparatorluğu iç ve dış borçlarının faiz ve itfa bedellerini vadesinde
ödeyemeyeceğini bildirerek moratoryum ilan etti.
(1876)- İlk Anayasa (Kanun-i Esasi) yürürlüğe konuldu. Vergilerin kanunla alınması ve
bütçe hakkı kabul edildi. Vergiler karşısında herkes eşit kabul edildi.
(1879)- Maliye Teftiş Kurulu kuruldu.
(1880)- Maliye Nezaretinin merkez, taşra ve bağlı idareleri ile teşkilat ve görevlerini
düzenleyen Nizamname kabul edildi. Bu bağlamda Aşar, Ağnam ve Gümrük idareleri
Nezarete bağlı bağlı kuruluşlar olarak teşkilatlandı.
(1881)- Osmanlının iç ve dış borçlarının yönetimi ve bir kısım gelirlerin doğrudan tahsili
için Maliye Nezareti dışında Düyun-u Umumiye İdaresi kuruldu. 42 yıl devam eden bu
çift başlı yönetim biçimi 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile kaldırıldı.
(1886)- Maliye Nezaretine bağlı Hukuk Müşavirliği kuruldu.
(1888)- İlk milli bankamız olan Ziraat Bankası kuruldu ve Memleket Sandıklarının yerini
aldı.

56 GELECEĞİN TÜRKİYE’SİNE İMZA ATANLAR