Page 80 - 2023'e 4 kala güçlü yarın Sürdürülebilir Tarım

Buğday en fazla bulunduğu alandır. Bu bahçeler
Türkiye’de en geniş ekim alanı bulan tahıl çoğunlukla yamaçlarda bulunur ve yağmur
buğdaydır. 2016 yılında Türkiye’de dünya buğday suyuyla yetiştirilir. İkinci ve nispeten daha yeni
hasılasının %2,3’ü kadar buğday üretilmiştir. üretim alanı, Samsun’dan batı yönünde Düzce
Buğday, Türkiye için temel ürün olduğu kadar ve Kocaeli’ye kadar uzanan orta batı Karadeniz
Türk insanının yaşantısının da vazgeçilmez bir kesimidir. Fındık, Kafkasya Bölgesi’ne özgü bir
parçasıdır. Tahıl ekilen alanların %67’sinde meyvedir.
buğday yetiştirilir. 2017 yılı itibarıyla 7,67 milyon
ha genişliğinde buğday yetiştirilmiş ve 21,5 Antep Fıstığı
milyon ton ürün elde edilmiştir. Antep fıstığı en değerli sert kabuklu meyvelerden
biridir. Türkiye’de Antep fıstığının kültürü yapılan
Önemli ekonomik katkılarının yanında buğdayın türü ve yabani akrabalarını kapsayan yedi türü
sosyal, kültürel ve tarihi değerleri de vardır. bulunmaktadır. Güneydoğu Anadolu’da 10000
Buğday tarımının Türkiye’deki geçmişi en az 10 yıldan daha uzun bir süredir yabani Antep fıstığı
000 yıl öncesinde insanlığın türlerinin var olduğu ve meyvelerinin insanlarca
yaşantısına girmesiyle başlamıştır. Buğday, tüketildiği bilinmektedir. Körtik Tepe’de
bereketin göstergesi, kutsal bir değer, yere (Diyarbakır) 2000 yılında ve Göbeklitepe’de
düşürülmemesi ve ziyan edilmemesi gereken (Şanlıurfa) 1995 yılında başlatılan kazı
bir ürün olarak, kültürlerin oluşması ve çalışmalarında, yabani Antep fıstığı kalıntılarına
gelişmesinde itici güç olmuştur. rastlanmıştır. Her iki yer de Bereketli Hilal’in
kuzey ucunda yer almaktadır.
Arpa
Esas olarak yem için yetiştirilen arpa, Türkiye’nin Badem
en önemli ikinci tahıl ürünüdür. Eski Dünya’da, çoğunlukla güneybatı ve orta
2017 yılında 2,42 milyon ha ekim alanı, 7,1 milyon Asya’da, en fazla da İran ve Türkiye’de bulunur.
ton üretilen arpa, 2,93 ton / ha verim ile dünya Anadolu bademin ikincil merkezi olarak
ortalamasına yakın bir verim değerine sahiptir. kabul edilmektedir. Bazı taksonları Türkiye’ye
Ürünün 160 000 tonluk miktarı maltlık olarak endemiktir. Yıllık yağış miktarının 2 000 mm’yi
kullanılmaktadır. Arpa ilk kez 7 000 yıl önce aştığı Anadolu’nun kuzeydoğusunda ve aşırı
Bereketli Hilal’de yetiştirilmeye başlanmıştır. derecede soğuk olan Doğu Anadolu’nun yüksek
Arpanın yabani akrabalarından olan Hordeum irtifalı yerleri dışında, Anadolu’nun her yerinde
spontaneum kültürü yapılan türün de atası olup, yetişmektedir.
günümüzde hâlâ arpa ıslahında kullanılmaktadır.
Türkiye’de arpanın dokuz türü ve dört alt türü Ceviz
bulunmaktadır. Uzun bir gençlik dönemine ve nesiller boyu
süren ömre sahip olan ceviz, miras ağacı
Çavdar olarak kabul edilir. Ceviz, Türkiye’yi de içine
Çavdar, zayıf toprak koşullarına en uygun tahıl alan geniş bir coğrafyanın bitkisidir. Çeşitli
çeşididir. Genellikle hayvan beslenmesi ekosistemlere iyi adapte olduğundan Türkiye’nin
için üretilir, ancak son yıllarda çavdar ekmeği her yerine dağılmıştır. Yaprak döken ve ibreli
tüketimi giderek artmaktadır. 2017 yılında 101 092 karışık ormanlar içinde, yabani popülasyonları
ha ekilmiş, 320 000 ton üretilmiş olan çavdarın bulunmaktadır. Ceviz, insan sağlığına faydalı
verimi 3,17 ton / ha olarak gerçekleşmiştir. meyveleri nedeniyle çok aranan ve bu amaçla
Türkiye, kültürü yapılan Secale cereale türüne yetiştirilen bir meyve türüdür. Türkiye, dünyanın
ek olarak, diğer beş çavdar taksonuna daha ev belli başlı ceviz üreticisi ülkeler arasındadır.
sahipliği yapmaktadır.
Kestane
Yulaf Kestane ağaçları Doğu Karadeniz, Marmara, Ege ve
Yulaf 112 880 ha ekim alanı, 2,21 t/ha verim ve 250 Akdeniz Bölgelerinin doğal orman ekosistemleri
000 ton üretim ile tahıllar içinde üretim itibarıyla içinde mevcuttur. Bitkinin başkenti olarak bilinen
dördüncü sırayı almaktadır. Türkiye’de kültürü Bursa şehri, hastalık sorunu nedeniyle eski
yapılan Avena sativa türüne başka yedi yulaf türü önemini yitirmiştir. Son yirmi yıldır, Aydın ili ticari
daha vardır. kestane yetiştiriciliğinde birinci sırayı almıştır.
Doğal bir orman türü olan kestane, genelde
Fındık doğal ekosistemlerdeki popülasyonlardan hasat
Fındığın Türkiye’de yetiştirildiği iki ana alan Doğu edilmekte, tüketilmekte ve pazarlanmaktadır.
ve Orta Batı Karadeniz Bölgeleridir. Ordu ve Türk kestane genetik kaynaklarındaki genotipler,
Giresun illerinden başlayıp kıyı boyunca Gürcistan meyve büyüklüğü, kimyasal içerik ve
sınırına kadar devam eden Doğu Karadeniz işleme performansı bakımından çeşitlilik
Bölgesi, geleneksel olarak fındık bahçelerinin göstermektedir.

80 SÜRDÜRÜLEBİLİR GIDA & TARIM