Page 53 - Bankacılık & Finans

Kuruluş Dönemi ve İlk Yıllar

Bir merkez bankası kurulmasına ilişkin görüşlerin tümü değerlendirildikten sonra gerekli yasal
çerçevenin hazırlanması için harekete geçilmiş ve Lozan Üniversitesinden Prof. Leon Morf’un
katkılarıyla bir yasa tasarısı hazırlanmıştır. Yasa tasarısında Merkez Bankasının, bir “Cumhuriyet”
kurumu olduğunu vurgulamak amacıyla Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkilendirilmesi istenmiş; ancak
Bankanın, merkezi idareden bağımsız bir kurum olduğunu vurgulayabilmek için kamu kurumlarından
farklı olarak ismi “Cumhuriyet Merkez Bankası” olarak belirlenmiştir. “Türkiye Cumhuriyeti” ibaresine
ve kısaltılmış şekli olan “T.C.” ifadesine özellikle yer verilmemiştir.

Uluslararası ilişkiler göz önüne alınarak bu isim Meclis İktisat Encümenindeki görüşmeler sırasında
“Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” olarak değiştirilmiştir. Tasarı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde
11 Haziran 1930 tarihinde kabul edilmiş ve “1715 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu”
adı ile 30 Haziran 1930 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 3 Ekim 1931 tarihinde faaliyetlerine
başlayan Merkez Bankası, bağımsızlığının ve diğer kamu kurumlarından farklılığının bir göstergesi
olarak anonim şirket olarak kurulmuştur.
Bankanın hisseleri (A), (B), (C) ve (D) sınıflarına ayrılmıştır.
• (A) sınıfı hisse senetleri yalnızca Hazineye ait olup payının sermayenin yüzde on beşinden fazla
olamayacağı hükme bağlanmıştı.
• (B) sınıfı hisse senetleri Türkiye’de faaliyette bulunan milli bankalara ayrılmıştı.
• Banka sermayesinden en çok 15.000 hisse (C) sınıfı hisse senedi olarak, milli bankalar dışında
kalan diğer bankalarla imtiyazlı şirketlere tahsis edilmişti.
• (D) sınıfı hisse senetleri Türk ticaret kuruluşlarına ve Türk vatandaşı gerçek ve tüzel kişilere
ayrılmıştı.

Merkez Bankasının hisse yapısı zamanla değişmiştir. Kuruluş kanununda yer alan yapı, güncel
durumu yansıtmamaktadır.

www.time-medya.com 53