Page 80 - Gıda Tarım & Hayvancılık

Öneri 16: İhracat ve ithalatımızın az sayıda yolu arayışları çok hızlı seyretmemekte, etkiler
ülkeye hissedilir duruma geldiğinde de geç kalınmış
yapılması ve de bunların büyük bir bölümünün olmaktadır. Bu nedenle ülke düzeyinde, bir
dünyanın jeopolitik riski en yüksek bölgesinde taraftan uluslararası çözüm arayışlarının aktif
yer alması, ihracatta yüksek riski ve parçası olmaya devam edilirken
istikrarsızlığı beraberinde getirmektedir. bir taraftan da iklim değişikliğinin yol
Ancak, çevremizdeki pazarların çoğunun bu açabileceği
durumda olması da bir şansızlık ve veri kabul olumsuzluklara karşı uyum önlemlerini
edilmesi gereken bir durumdur. Bu ülkelerdeki geliştirmekte yarar vardır.
yerleşik ihracatçılara alternatif pazar
arayışlarında ayrıcalık tanınabilir. Belirsizlikleri Gözlem 19: Ülkeler geliştikçe ve küresel gıda
azaltma ve risklere ilişkin bilgilendirme olası ekonomisinin parçası oldukça bir taraftan
kayıpları düşürebilir. Bu tür pazarlarda ticaret gıda seçenekleri zenginleşip, bulunabilirlik
yapan firmaların B planlarının olması, esnek tüm yıla yayılırken, diğer taraftan da gıda
davranmaları ve peşin ödemeli ticareti tercih güvenilirliği sorunları çeşitlenmekte ve çözümü
etmeleri yararlı olabilir. Burada devlete düşen zorlaşmaktadır.
görev, mümkün olduğunca bu ülkelerde ticaret
yapanların can güvenliği korumak, onları Öneri 19: Küreselleşmeyle beraber karmaşık bir
riskler konusunda bilgilendirmek, alacaklarını hal alan gıda güvenilirliği sorunu milli sınırları
tahsil etmede yardımcı olmak ve destekli aşmış, uluslararası bir sorun haline gelmiştir.
sigorta mekanizması oluşturmaktır. Savaş Dünyanın bir köşesindeki sağlık sorunu kısa
nedeniyle kayıpların tazminine gidilebilir. zamanda başka bölgeler yayılabilmektedir.
İhracatta çıkacak sorunların çiftçiye yansıması Aynı şekilde gıda güvenilirliği gıda zincirinin
kaçınılmazdır ve gelir sigortasının devreye tarladan, tüketiciye tüm aşamalarına kolaylıkla
sokulması gerekebilir. yayılabilmektedir. Küresel nitelikteki gıda
güvenliği sorunun çözümü için hem gıda zinciri
Gözlem 17: Tarım dış ticaretini gerçekleştiren katmanları hem de uluslararası bilgi akışı,
işletmelerin yaklaşık üçte ikisi 20 kişiden az işbirliği ve ortak tedbirler kaçınılmazdır.
eleman çalıştıran mikro ve küçük işletmelerdir.
Bu işletmeler dış ticaret değerinin yarısından Gözlem 20: Türkiye’de tarım istatistiklerinin
azını gerçekleştirirken, %5 dolaylarındaki çeşitliliği artmamış ve niteliği yükselmemiştir.
büyük işletme ticaretin yarısından fazlasını
gerçekleştirmektedir. Öneri 20: Ülkeler geliştikçe istatistikleri çeşitlilik
kazanır ve nitelikleri yükselir. Tarım istatistikleri
Öneri 17: Bu durum sadece Türkiye’ye has bir yıllardır yerinde saymaktadır. Tarım sayımı en
durum değil. AB ülkelerinde de ticaretin büyük yakın zamanda tamamlanmalı, bir kerelik,
kısmı mikro ve küçük işletmeler tarafından geçici düzeltmeler yerine sayım sonuçlarına
gerçekleştiriliyor ve az sayıda büyük ihracatçı göre istatistiklerde tutarlılığı sağlamak için
pastanın büyük kısmını alıyor. Bir taraftan köklü değişiklikler toptan yapılmalıdır. Niteliksiz
küçük işletmelerin esnekliği avantaj teşkil istatistiklerle politika tasarımı, geliştirilmesi,
ederken, diğer taraftan ölçek ekonomisi ve uygulanması ve etki değerlendirmesi sağlıksız
pazarlık gücü faktörleri göz önüne alındığında olur.
büyük iletmelerin daha avantajlı olacağı
söylenebilir. Küçük firmaların sayıca hakim Gözlem 21: Son yıllarda destek listesine
olduğu bu pazarlarda firmalar arası işbirliği, verimliliği
koordinasyon, bilgi ve pazar paylaşma vb. artırmaya yönelik sertifikalı tohum, iyi tarım,
yöntemlerle paylar artırılabilir. toprak analizi ve benzerleri eklenmiştir.
Eklenen diğer bir önemli kalem çeşitli tarım
Gözlem 18: Türkiye iklim değişikliğinin sigortaları için prim desteğidir.
olumsuz etkileyeceği riskli ülkeler arasındadır.
Türkiye’nin karasal iç ve doğu bölgelerinin Öneri 21: Sadece transfer amaçlı bütçeden
önemli bir bölümü ve Güneydoğu Anadolu desteklere bu türden kalemlerin eklenmesi
Bölgesi çölleşmeye eğilimli kurak araziler ümit vericidir. Genellikle üretim/verim odaklı
olarak değerlendirilmektedir tarım sigorta sistemi yerleştiğinde, sigorta
kapsamının gelir sigortasına genişletilmesi
Öneri 18: İklim değişikliği sorunu, ülkelerin kısa üreticinin fiyat riskini ve gelir belirsizliğini
dönemde tek tek sorunları olmaktan çok, uzun düşürür.
dönemde ortak sorunlarıdır. Sorunun çözümü
de uluslararası platformlarda oluşturulacak Gözlem 22: Tarım politikasının kağıt üzerinde
ortak yaklaşımlarla olacaktır. Kısa dönemde sosyal ve ekonomik pek çok amacı var.
iklim değişikliğinin etkileri bölgesel krizler Bütçe kaynakları bu çok sayıda amaçlar
(sel, kuraklık, doğal afet, vb.) dışında doğrultusunda ya da amaçsız bir biçimde gıda
hissedilmemektedir. Bu nedenle de çözüm tedarik zincirinin değişik aşamalarında, çeşitli

80 2023’E 6 KALA: GIDA, TARIM & HAYVANCILIK