Page 103 - Turkiye'de_Ulastirma

Monoray çevre dostu bir ulaşım sistemidir. Çevreyi kirletmez, gürültü ve titreşim yarat-
maz. Monoray kent içinde toplu ulaşım da gösterdiği başarıyı, tarihi eserlerin bulunduğu
yerlerde, turistik, kültürel ve nostaljik ihtiyaçlarda da göstermektedir.

Monoray, özellikle yüzeysel olarak yapılan hafif raylı sistem (LRT) dışında, Tünel viya-
dük olarak yapılan hafif raylı sistemler (LRT) ile karşılaştırıldığında, düşük proje ve işletme
maliyeti ile hemen hemen aynı seviyededir. Kent içinde viyadük, aç kapa ve derin tünel-
den oluşan raylı sistem ve istasyonlarının yapımı ile yapım sırasında ortaya çıkan alt yapı
aktarmaları büyük maliyeti gerektirmektedir. Ayrıca inşaat için kentin cadde ve sokakla-
rı uzun süre kapatılmakta ve o bölgede yaşayanların yaşantıları olumsuz olarak etkile-
mektedir. Monoray yapımında çelik veya beton ayakların yapılması sırasında ve kirişlerin
montajında cadde sokakların uzun süreli kapanmasına gerek yoktur.

Monoray sunduğu bu imkânlar nedeniyle birçok ülkede kent içi toplu taşımada yerini
almış ve başarılı şekilde de işletilmekte olduğu görülmektedir. Önemli ölçüde, monoray
hattı yaptığı ve işlettiği için monoray teknolojisi ile ilgili bilgi ve tecrübe Japonya ve ABD
de mevcuttur. Bu nedenle Monoray konusunda gerçek bilgi ve tecrübe dünyaya çoğun-
lukla bu ülkeler kanalı ile yayılmaktadır.

Monoray yapım teknolojisi ve maliyetlerini incelemek içinde bu ülkeler esas alınarak
karşılaştırma yapılması uygun olacaktır. Japonya ve ABD de viyadük ve tünel şeklindeki
yapılan raylı sistemlerin maliyeti kilometre başına 22.8 ila 37.5 milyon dolar olduğu ve
monoray yapım fiyatlarının da kilometre başına yaklaşık 25 ila 40 milyon dolar olduğu
tespit edilir. Bu maliyetler, Monoray maliyetleri ile, viyadük ve tünel olarak yapılan hafif
raylı sistem (LRT) maliyetlerinin kabaca eşdeğer olduğunu ortaya koymaktadır.

Yapılan hattın özellikleri, güvenlik gereksinimlerinin yüksek tutulması ve araçlardaki
konfor istekleri fiyatlarda önemli fark yaratmaktadır. Monoray sistemleri, hafif raylı (LRT)
sistemlerine göre daha az yolcu taşımaktadır. Örnek olarak 22 m. boyunda iki araçla bir
hafif raylı sistemde 3.dakika ara ile yapılan işletmede tek yönde saatte 8 bin 800 yolcu
taşınırken, 22 m. boyda iki araçlı bir Monoray sisteminde 3. dakika ara ile yapılan işletmede
ancak tek yönde saatte 3 bin 600 yolcu taşınabilmektedir.

Netice olarak kent içi toplu taşıma ihtiyaçlarının karşılanması sırasında Monorayında
alternatif, toplu taşıma sistemi olarak düşünülmesi ülkemiz yararına olacaktır. Ulaştırma
Şurası'nda, sempozyumlarında, üniversitelerde ve toplu ulaşımla ilgilenenler arasında
monorayın tartışılması sonucu, monoraya ilgi artacak ve bu sayede monoray yapım ve
işletilmesine ait en sağlıklı bilgi ve tecrübenin de ülkemize gelmesi sağlanmış olacaktır.

Şehzat GÜNORAL
Bir Demiryolcu çocuğu olarak 1942 yılında Erzurum da doğdu. 1961 yılında TCDD
meslek okulundan mezun oldu. TCDD’de Kısım şefi, Şube Şefi, Yol kontrolörü ve Yol
Baş kontrolörü olarak çalıştı, 1994 yılında emekli oldu. İstanbul Büyükşehir İstanbul
Ulaşım A.Ş. de hat bakım şefi ve metro inşaatlarında uzmanı olarak 8.5 yıl çalıştıktan
sonra ayrıldı. Halen Uzka İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. de Demiryolu uzmanı olarak
çalışmaktadır. Demiryolu Makasları ve Balastlı Sistemlerde Yol Bakın ve Tamiri isimleri
ile iki adet kitap yazmıştır.
103