Page 72 - Gıda Tarım & Hayvancılık

Gıda sektörü, imalat sektöründe yaratılan Tarıma transferlerden piyasa fiyat desteği dışında
katma değerin yaklaşık % 11’ini, gayrisafi yurt içi kalanlar (toplam transferlerin yaklaşık % 20’si)
hasılanın ise yaklaşık % 3’ünü oluşturmaktadır. bütçeden karşılanmaktadır. Bütçeden üreticilere
Sektörün istihdam ve yatırımlar içindeki payı da doğrudan yapılan sübvansiyonların menüsünün
aşağı yukarı aynı seviyelerdedir. 2003-2012 yılları 2007’den sonra çeşitliliği artmıştır. Menüde beş
arasında sektörün katma değer, istihdam ve ana grupta 120 civarında kalem bulunmaktadır.
yatırımlar içindeki payında çok belirgin değişimler 2015 yılında üreticilere bütçeden doğrudan
olmamıştır. Gıda sektörü yatırımları ise sanayi ve ödenen miktar yaklaşık 10 milyar TL, yaklaşık 3.7
hizmet sektörü yatırımları içindeki payını genel milyar dolardır. Çiftçilerin % 55’e yakını bin liranın
olarak korumuştur. Gıda sektörünün ekonomi altında destek almaktadır. Bu çiftçilerin toplam
içindeki payı küçülüyor gibi görünse de reel olarak destek içindeki payları sadece % 10’dur. Buna
gıda sektörü katma değeri, özellikle 2005 yılından karşın 10,000 liranın üstünde destek alanların
bu yana, sürekli bir artış eğilimine girmiştir. çiftçiler içindeki payı % 4’ü bulmamasına rağmen
desteklerin % 40’ını almaktadırlar.
Tarım Politikaları ve Destekler
1990’ların ortalarında toplam tarıma transferlerin Türkiye’nin ithalat rejimi 1990’ların ortalarından bu
GSMH’ya oranı % 4’ü aşmıştır. 2015 yılında yana değişmemiştir. Sadece gerektiğinde gümrük
bu oranın % 2’ye düşmesine rağmen, OECD vergilerinde DTÖ-Tarım Anlaşması gereği verilen
üyelerine (% 0.8) kıyasla hala yüksektir. Üreticiye azami gümrük vergisi indirimleri uygulamaya
destekler piyasa fiyat desteği ve bütçeden yapılan konulmuştur. Türkiye gümrük vergilerinde tarım
desteklerden oluşmaktadır. mallarının tümünü DTÖ’ye bağlamış, fakat
tam anlamıyla bir tarifelendirme yapmamıştır.
Türkiye’de piyasa fiyat desteğinin üreticilere Bunun nedenlerinden biri Türkiye’nin dış
transfer içindeki payı % 65-80 bandında hareket ticaretinin daha önceki yıllarda önemli ölçüde
etmeye devam ederken, bu oranlar AB’de ortalama liberalleşmiş olması, diğeri dış ticarette mal
% 20’ye düşmüştür. Yapılan reformlar sonrası sınıflandırılmasında harmonize sisteme geçişle
üreticilerin desteklerinin yükü tüketicilerden vergi birlikte 1986’da tanımlanmamış yeni malların
verenlere kaydırılmıştır. ortaya çıkmış olmasıdır.

Piyasa fiyat desteği iç müdahaleden ziyade İhracat tarafında ise tarım diğer sektörlerden DTÖ-
sınır korumalarıyla sağlanmaktadır. Türkiye’de Tarım Anlaşması nedeniyle bağlayıcı olan ihracat
üreticilere transferlerin büyük oranda piyasa sübvansiyonları açısından ayrışmaktadır. Türkiye,
fiyatlarından kaynaklan ması sonucunda 44 ürün ve ürün grubu için ihracat sübvansiyonlarını
transferlerin faturası büyük oranda yükselen iç sınırlayan taahhütte bulunmuştur. Türkiye’de
fiyatlar sonucu tüketicilere çıkmaktadır. zaten kısıtlı kaynakla sürdürülmeye çalışılan

72 2023’E 6 KALA: GIDA, TARIM & HAYVANCILIK