Page 73 - Gıda Tarım & Hayvancılık

ihracat sübvansiyonlarının, tarım ürünleri ve % 2 olurken, her üçünde de ihracat, ithalattan
ihracatına etkisi sınırlıdır. fazladır. İhracatımızın işlenmişlik düzeyine, yani
katma değeri yüksek ürün ihracatına yönelimine
Değişen pazar koşullarına rağmen Türkiye, bakıldığında, tarımsal girdileri dışarıda tutarsak, %
tarım politikalarında büyük oranda maziden 70 çok işlenmiş, % 15 az işlenmiş ve % 15 işlenmemiş
gelen alışkanlıklarını sürdürmektedir. Verimliliği olduğunu ve değer zincirinin sonlarında ihracat
artırmaya, kötü iklim koşullarının sonuçlarına yapıldığını görüyoruz. İthalatta ise işlenmemiş, az
karşı korumaya yönelik araçların kullanımının ümit ve çok işlenmiş ürün oranları yaklaşık aynıdır. Yani
vermesine rağmen, kaynakların dağıtımı kendine katma değeri düşük işlenmemiş ve az işlenmiş
yeterlilik odaklılıktan kurtulamamaktadır. tarım ürünleri ithal edilirken, işlenmiş tarım
ürünleri ihraç edilmektedir.
Tüm üreticilerin benzer olduğu varsayımından
hareketle politikalarda “her boya uyar” yaklaşımı 2014 yılında girdiler hariç, 47 milyar dolarlık tarıma
devam etmektedir. Oysa Türkiye’de üreticiler, dayalı ihracatın % 91’i, ithalatın ise % 58’i
üretim faktörleri, kullandıkları teknikler açısından tüketim mallarından oluşmaktadır. Tarıma dayalı
çeşitlilik göstermektedir. ihracatın % 9’dan azı ham madde ve ara malından
oluşurken, ithalatın %40’dan fazlası ham madde
Destekler en azından büyük ölçekli, ticari çiftçiler ve ara malından oluşmaktadır.
ve küçük çiftçiler arasında farklılık göstermelidir.
Bağlantılı olarak, tarımda iktisadi ve sosyal Bu bir taraftan olumlu bir resimdir. Türkiye tarım
destekler birbirinden ayrıştırmalıdır. Yüksek sektörü ve tarım sanayii yüksek oranda katma
koruma oranlarının neden olduğu iç-dış değeri düşük tarım ham madde ve ara malları
fiyat farklılığı sonucunda yükünü tüketiciler ithal etmekte ve katma değeri yüksek tüketim
çekmektedir. malları ihraç etmektedir. Kapsam sadece tarım
ve gıda ürünlerine daraltıldığında resim pek fazla
Diğer taraftan gıda ihracatçıları da bu durumdan değişmemektedir. Türkiye büyük oranda tüketim
etkilenmektedirler. Dış piyasalardaki rakipleri ara ürünleri ihraç etmekte, ithalat yüksek oranda
mallarına dış fiyat düzeyinde ülke içinden temin işlenmemiş ham maddeden oluşmaktadır.
etmektedirler. Ürün maliyetlerindeki belirsizlik
Türkiye’dekilerden çok düşüktür. İhracatın içinde işlenmiş gıda ürünleri oranı
artmaktadır. İthalatta yüksek korumalar, ihracatta
Tarım-Gıda Sektörünün Dış Ticareti atılgan ve dinamik gıda sanayiinin gayretleriyle
Genelde tarım dış ticaretinin sınırlarını, su Türkiye hala net ihracatçı konumunu korumaktadır.
ürünleri hariç, tüm gıda ürünleri ile işlenmemiş
bitkisel ve hayvansal ürünler belirlemektedir. Türkiye genelinde ihracatla yaratılan katma
Tarım kapsamının tanımına göre tarımın GSYH ve değerin % 74’ü yurtiçi, % 26’sı ise yurtdışı
dış ticaret içindeki önemi değişmektedir. kaynaklıdır. Tarım ihracatındaki yurtdışı katma
değer oranları Türkiye’de tarım ve tarım sanayinde
Değişik tanımlara göre tarıma dayalı ihracat 17 AB ortalaması altında, tarım dışı sanayide ise AB
milyar ile 51 milyar dolar, ithalat ise 13 milyar ortalamasının üzerindedir. Hem Türkiye’de hem
ile 34 milyar dolar arasında değişmektedir. Bu AB ülkelerinde ithalat içindeki yerli katma değerin
değerler 2014 yılında toplam ihracat değerinin % (toplam ihracata) oranı tarım sektöründe tarım-
11-% 33’üne, toplam ithalat değerinin ise % 5-% dışı sektörlere göre çok düşüktür.
14’üne karşılık gelmektedir.
Tarım-gıda ihracatımız içinde en önemli paya
Tarıma dayalı ihracatın % 35’ini gıda, % 61’ini sahip ülkelerden ilki Irak’tır. Toplam 34 fasıl/
gıda dışı bitkisel ve hayvansal ürünler ve % tarifeden 11’inde en büyük, 5’inde ikinci en
4’ünü tarımsal girdiler oluşturmaktadır. İthalatta büyük ve 3’ünda en büyük 3, 4 veya 5’inci büyük
ise bu oranlar sırasıyla % 36, % 44 ve % 20’dir. ithalatçı arasındadır. Toplamda 19 fasıl/tarifede
İthalat içinde tarım girdileri önemli yer tutmakta Irak ilk 5 ithalatçımız arasındadır. Bu, tabloda
ve ilk iki grupta dış ticaretimiz fazla verirken bu kapsanan toplam tarım ticareti içinde % 17
kalemde açık vermektedir. Gıda ürünleri ihracatı üzerinde bir pay demektir. İhracat içinde ikinci
içinde bitkisel ürünler % 86 ile ilk sırayı alırken, önemli ülke Almanya’dır. Almanya’yı, BDT’den üç
hayvansal ürünler % 10 ile ikinci sırayı, su ürünleri ülke, Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan, Rusya,
ise %4 ile üçüncü sırayı almaktadır. İthalatta da İtalya, Suudi Arabistan ve İran izlemektedir.
sıralama değişmemekte, paylar sırasıyla % 86, % 6

www.time-medya.com 73